परिचय

 

प्रहरी समुदायको साधारण संरक्षक मात्र नभएर नैतिक र सामाजिक सु-व्यवस्थाको निर्माण र पुर्ननिर्माणमा निरन्तर र सक्रिय रुपमा संलग्न रहने राज्यको संवेदनशिल संस्था हो । प्रहरीप्रतिको आम धारणा प्रहरीले नारिकहरुप्रति गर्ने सम्मान, मर्यादा, निष्पक्ष्यता र सामाजिक जीवन उपरको प्राथमिकतासँग सम्बन्धित हुन्छ । प्रहरीको वास्तविक पहिचान र प्रतिष्ठा यसले कायम राख्ने सामाजिक सु-व्यवस्था, सामाजिक ऐक्यबद्धता, सार्वजनिक बिश्वास तथा सामाजिक न्यायमा निहित हुन्छ भने सामाजिक न्याय आधारशिला भनेको कानून कार्यान्वयनको क्रममा अवलम्बन गर्ने कार्यबिधि न्यान, कानूनको शासन तथा संबैधानिक आदेश अनुरुप वैधानिक रुपमा  प्रयो हुने प्रहरी स्वविवेक र परिणाम मुखी पुलिसिङ हो जसको जग प्रभावकारी प्रहरी परिचालनमा अडेको हुन्छ ।नेपाल प्रहरीको कार्य बिभागले देशभरका विभिन्न कानूनी कार्यहरूको योजना, कार्यान्वयन, तथा संचालन गर्दछ। यस बिभागले मुख्यतया अपराध निवारण, जाँच, सार्वजनिक आदेश र शान्ति संचालन, तथा आपत्कालीन प्रतिक्रिया गर्ने कार्यहरूमा लागिन्छ। यसले नागरिकहरूको सुरक्षा र न्याय सुनिश्चित गर्दछ र देशभरको सम्पूर्ण समाजको शान्ति र सुरक्षा बनाए राख्न सहयोग गर्दछ। यस बिभागले अन्य कानूनी शाखाहरू र सरकारी निकायहरूसँग निकट सम्बन्ध बनाउने काम गर्दछ।

 

यहि मान्यतालाई हृदयांगम गर्दै प्रहरी जनशक्ति र उपलब्ध श्रोत साधनको वैज्ञानिक र प्राभावकारी परिचालन गरी देशभर शान्ति सु-ब्यवस्था तथा अमन चयन कायम राख्ने मुल उद्देश्यका साथ नेपाल प्रहरी प्रधान कार्यालयले आफू मातहत रहने गरि कार्य विभागको स्थापना गरेको पाईन्छ । यस विभागबाट देशभरीको शान्ति सुरक्षाको व्यवस्था, दैवि प्रकोप उद्दार, भीड नियन्त्रण, दंगा नियन्त्रण, बिशिष्ट व्यक्तिहरुलाई सुरक्षा प्रदान, ट्राफिक व्यवस्थापन, संचार ब्यवस्थापन, हातहतियार मर्मत तथा ब्यवस्थापन, देशभरीका दैनिक घटना अवलोकन तथा निर्देशन, आतंककारी गतिबिधि उपर निगरानी तथा नियन्त्रण लगायतका कार्य सम्पादन हुने गर्दछ ।

 

कार्य विभागका मुख्य उद्देश्यहरु 

 

१. सार्वजनिक सुरक्षा: नेपाल प्रहरीले देशभरमा सार्वजनिक सुरक्षा र व्यवस्थापनको लागि कार्य गर्दछ। यसमा अपराध रोकथाम, अपराधिक अनुसन्धान, औद्योगिक सुरक्षा, नागरिक सुरक्षा, राष्ट्रिय सुरक्षा, अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षा आदि समावेश गर्नु।

२. कानुनी तथा न्यायिक सेवा: प्रहरी विभागले कानुनी तथा न्यायिक सेवा प्रदान गर्दछ। यसले अपराधिक अनुगमन, अपराधिक न्यायिक कार्य, नागरिक निर्देशन, गवाह भएका मानिसहरूको सुरक्षा, त्यसमा उनीहरूलाई संज्ञान राख्ने, गुनासोका दायरा र कानूनी प्रक्रियाहरूको पालना आदि शामिल गर्नु ।

३. संगठित अपराध नियन्त्रण: प्रहरी विभागले अपराधको संगठन, योजना, र सम्पर्कमा तथा त्यसको रोकथाम र नियन्त्रणमा कार्य गर्नु।

४. आपत्कालीन प्रतिक्रिया: प्रहरीले प्राकृतिक आपतको समयमा व्यवस्थापन, राहत तथा पुनर्निर्माण कार्यमा सहायक काम गर्दछ। यसमा विपद्ग्रस्त भूमिहरूको संरक्षण, सहायता प्रदान, विपद व्यवस्थापन, आपत्कालीन तथा प्रतिनिधित्वको सुचारु कार्यक्रम र सहयोग आदि समावेश गर्नु।

५. राजमार्ग सुरक्षा र ट्राफिक नियन्त्रण तथा व्यवस्थापन गरी सुरक्षित सवारी आवागमनमा प्रदान गर्नु।

नेपाल प्रहरीको कार्य विभाग द्वारा यी उद्देश्यहरूको पालना गर्दा, देशको सार्वजनिक सुरक्षा र न्यायिक सेवाको स्तर मन्त्रित रहनु।